Rücu Nedir? Rücu en basit haliyle, bir kişinin başkasının yerine yaptığı ödemeyi, yerine ödeme yaptığı kişiden geri istemesidir. İdare hukukunda bu durum şöyle karşımıza çıkar: Memur görevini yaparken bir zarar meydana getirirse, zarar gören bu memura değil idareye dava açar. Ancak zarar memurun kusurundan kaynaklanıyorsa, idare ödediği tazminatı memura rücu edebilir.

Zira, Anayasa'nın 129/5. maddesi “Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabilir.” şeklindedir. Ancak bu maddenin rücuya müsaade ediyor olması, her halükarda zararın kamu görevlisinden tahsil edileceği anlamını taşımaz. Rücu için şartların sağlanmış olması gerekir. 

İdarenin Memura Rücu Edebilmesi İçin Aranan Şartlar Nelerdir? 
1) Zararın Ödenmiş Olması
İdarenin, memurun eylemi nedeniyle oluşan zararı önce tazmin etmesi gerekir.

2) Görevle Bağlantı - İlliyet Bağının Varlığı
Zarar, memurun görevini yerine getirirken yaptığı işlem ya da ihmalden doğmuş olmalı.

3) Kusurun Varlığı
Memurun zarara kusurlu davranışıyla sebep olması gerekir. Kusursuz bir memura rücu edilmez.

4) Kusurun Sabit Hale Gelmesi
Kusurun varlığı ya bir mahkeme kararıyla ya da idari soruşturma ile netleştirilmelidir.

Uygulamada Rücu Sorumluluğu
Rücu sorumluluğu, özellikle kamu görevlilerinin görevlerini ihmal etmeleri veya kusurlu olarak yerine getirmeleri sonucu doğan zararlarda gündeme gelir. Örneğin; devlet hastanelerinde tıbbi kötü uygulama nedeniyle vatandaşların maddi/ manevi zarar görmesi halinde dava doktorlara değil hastanelere yöneltilir, hastane bu zararı karşılar ve kusuru oranında ilgili doktora rücu edebilir. Bir başka örnek olarak, idareler pek çok ihaleye girer. Bu ihalelerde memurlar idare adına görev alır. Şayet idare ihalelerde usulüne uygun satın alım yapılmadığını veya kamunun zarara uğratıldığını düşünürse ilgili memurlara rücu için dava açabilir. 

Bu mekanizma, kamu zararlarının karşılanmasını sağlarken, kamu görevlilerinin haksız yere cezalandırılmasını önlemeye yönelik bir denge unsurudur. Bu unsurlar pek çok şekilde ve bambaşka örneklerle dava olarak önünüze çıkabilir. Kamu görevlilerine yönelik rücu işlemleri, hukuki açıdan karmaşık ve hassas süreçlerdir. Kusurun tespiti, illiyet bağının kurulması ve idarenin rücu talebinin değerlendirilmesi, uzmanlık gerektirir. Bu nedenle, böyle bir durumla karşılaşan kamu görevlilerinin dava dilekçesi tebliğ almaları veya idare tarafından savunmalarının istenmesi halinde mutlaka alanında uzman bir avukata danışmalarını öneriyoruz. Zira bu davalar tazminat hukuku ve idare hukukunun iç içe geçtiği alanlar olduğundan hukuki destek, hak kayıplarının önlenmesi ve en doğru savunmanın hazırlanması açısından büyük önem taşıyacaktır. 

,
Olgun Hukuk - Av. Ümit Olgun

Tazminat - İdare – Vergi ve Vatandaşlık Hukuku Departmanı

Av. Rabia KIRAÇ & Av. Ayşe Dilara ESEN